Versailles van Eric Zwijnenberg                                                                           

December 2009

Dinsdag 1 dec. 2009
Bij autoshop Bergerbrug wat spullen voor de auto gekocht, o.a. dik koperdraad en kabelschoenen. Na de lunch de Versailles opgehaald. Startte vlot (maar hing ook aan druppellader). Eerst naar huis en voor de deur een paar dingen opgemeten met de ampèretang. Daarna naar Sander waar hij en zijn collega's Richard en Bram de wagen bewonderden. Bram knipte een stuk uit de bekleding van de bank, en gaat kijken of hij nog een soortgelijke stof ergens kan bestellen. Net als de wielkasten achterin de Peugeot wil Bram ook de bekleding van de Versailles voor mij opknappen.

Woensdag 2 dec. 2009
Vandaag voor het eerst eens uitgebreid onder en achter het dashboard gekeken. Dat wordt nog wat met al die draden om een beetje inzicht in de elektrische installatie te krijgen. Zal toch moeten als ik ga proberen te achterhalen waarom de remlichten en clignoteurs aan de achterzijde het niet doen.

Donderdag 3 dec. 2009
Om 8 uur zou ik in Breezand zijn met de Versailles, en dat lukte ook. Maar wat was het een slecht weer! Niet leuk om dan in het donker en in de regen met zo'n mooie auto te moeten rijden. Heel inspannend. En die 36 W dimlichten geven niet echt veel licht op een nat wegdek. Bovendien daalde de spanning door het onvoldoende bijladen van de accu ook nog behoorlijk.
Ik moest naar een adres waar een Sinterklaas en twee pieten werden geschminkt. Koffie gehad, en om 8.30 met deze drie mensen en een kofferbak vol met 6 grote jute zakken vol cadeautjes naar de basisschool in Breezand.

  
            Sint Nicolaas stapt in de Versailles.                      Twee pieten op de achterbank
   Dat is nog eens wat anders als een schimmel!

 
            Zes zakken vol met cadeautjes voor                 Aankomst bij de school in Breezand
            de zes klassen van de basisschool
            in de kofferruimte

En toen met Gerard May met de Versailles naar de Technische School in Den Helder. Mooie afdeling voertuigtechniek met twee bruggen. Vader May is sinds kort gepensioneerd, maar komt er nog regelmatig. Terwijl de Versailles op de brug werd gezet was er nog een klasje van 9 leerlingen, die meteen aan de tand werden gevoeld. Ze kregen allemaal vragen over de V8-motor, de dynamo etc. Leuk hoor. Zo'n auto en zo'n motor hadden ze natuurlijk nog nooit gezien.

 
           De Versailles gaat de brug op                             Gerard May met enkele leerlingen

 
     De onderzijde ziet er goed uit, geen roest!                  Gerard May inspecteert de wagen

Gerard May is een kleine anderhalf uur bezig geweest met een grondige inspectie van de wagen. De toestand viel alles mee. Aan de onderzijde is eigenlijk helemaal nergens roest te bekennen! Ongelooflijk. Ik maakte een lijstje van kleine dingen waar nog eens naar gekeken moet worden door Sander en/of zijn vader.
Daarna samen met Sander naar zijn werkplaats, waar hij meteen de deurvanger rechtsachter repareerde. Linksvoor is die ook afwezig (dus deur kan te ver openzwaaien), daar moet een nieuw stangetje voor worden gemaakt.
In de regen weer huiswaarts. Chargelampje lichtte voordurend op. Dus na het naar binnen rijden in de stalling meteen de acculader er weer op. Verder de luchtontvochtiger aan en de elektrische radiatorkachel zachtjes aan, want de auto is door en door nat na het rijden door zoveel regen.
Sander had rubbertjes meegegeven voor de motorkap, die rustte aan de voorzijde met metaal op metaal wat een begin van roest veroorzaakte. Is nu ook weer verholpen.
's Avonds wat gereedschap ingeslagen voor in de Versailles, want dat moet ik natuurlijk, net als in de Peugeot, wel hebben. Ook een verbandtrommeltje, gevarendriehoek, geel hesje etc.

Ik heb nog steeds niet kunnen ontdekken hoe je de dagteller op nul moet zetten. Volgens het instructieboekje met "een gekartelde knop onder het instrumentenbord links van de stuurkolom". Maar ik zie daar helemaal geen gekartelde knop…

Vrijdag 4 dec. 2009
Ik had een afspraak gemaakt met Bandenservice Noorderkade. De Versailles startte vlot. Helaas weer regen. De auto kon meteen de brug op om de uitlijning te laten controleren. Ze hebben daar heel moderne apparatuur. Op ieder wiel wordt een klem gezet met een speciale reflector, en laserstralen vanuit een computer meten dan alle benodigde hoeken. Ik had de uitlijngegevens mee, want de Versailles stond natuurlijk niet in de database van hun computer.

De monteur zag direct dat de wagen te veel uitspoor had. Dat verklaarde ook het dweilen op de terugweg uit Frankrijk op stukken weg waar spoorvorming was. Gelukkig was de moer waarmee de instelling kan worden gewijzigd heel makkelijk los te krijgen, de man kon 'm met z'n hand verdraaien. Dat was bij de meeste oldtimers wel anders, vaak helemaal vastgeroest vertelde hij. Dus de correctie in naar een gering toespoor was een fluitje van een cent.

Daarna nog de vier wielen gebalanceerd. Dat was ook hard nodig. Op sommige velgen zat idioot veel lood. Dat bleek helemaal niet nodig. Wel bleek dat de velgen eigenlijk een keer gericht moeten worden, ze waren niet mooi rond. Misschien een keer combineren met twee nieuwe voorbanden. Die overigens uit voorraad leverbaar zijn, en niet zo duur en "antiek" als voor de Peugeot. Banden met witte zijvlakken zijn ook nog te bestellen, maar heel erg duur, wel € 450,- per stuk! 't Staat natuurlijk wel heel mooi. Mijn vader had ze er ook onder.

Verder vandaag bezig geweest om te onderzoeken waarom de remlichten en richtingaanwijzers achter zo slecht werken. Nauwelijks of niet zichtbaar. Ze branden nog maar op 3 V! Was niet zo eenvoudig te vinden. Ik heb helaas nog geen elektrisch schema van de wagen. Dus veel onder het dashboard liggen meten met voltmeter en ampèretang. De conclusie was dat het spanningsverlies óf in het contactslot zit óf in de schakelaar aan de stuurkolom.
's Avonds bezig geweest om op een printplaatje in een klein doosje twee 6V relais te monteren. Ik wil dat gebruiken om de twee 18 W lampen achter van RAW en stoplicht rechtstreeks van een goede 6 V voedingsdraad te voorzien van stroom, zodat contact en RAW-schakelaar aan het stuur niet zulke grote stromen te verwerken krijgen.

Zaterdag 5 dec. 2009
Vandaag weer heel wat uurtjes aan de auto gesleuteld. In alle mogelijke en onmogelijke houdingen onder het dashboard gelegen om mijn schakeling in te bouwen. Ik ontdekte verder dat een vorige eigenaar de twee aansluitingen bij ieder achterlicht heeft verwisseld, al dan niet opzettelijk. De achterlichten brandden met 18 W en rem- en RAW-licht met 4 W. Dat moet net andersom. Vandaar dat de remlichten en richtingaanwijzers zo slecht te zien waren. En als ze dan ook nog maar op 3 i.p.v. 5 V werken stelt het helemaal niets voor! En deze verwisseling zal er ook toe hebben bijgedragen dat de dynamo het niet kon bolwerken als ik met (dim)licht op reed en de ruitenwissers aan had. Die twee achterlichtjes van 18 W trokken samen 6 A, terwijl dat maar 1,3 A zou moeten zijn (2x4 W).

Verder ben ik tot de conclusie gekomen dat, net als indertijd bij mijn Peugeot 203, de RAW-schakelaar in de stuurkolom gewoon rot is. Zal net als bij de Peugeot wel zwaar ingebrande contacten hebben gekregen. Een nieuwe zal alleen niet zo makkelijk te verkrijgen zijn! Dat was bij de Peugeot al moeilijk! Voorlopig werkt het wel redelijk. Maar soms, als de RAW-hendel in de middenpositie staat, brandt het rechter remlicht niet. Je hoeft het stuur (en daarmee de RAW-schakelaar) maar een beetje aan te raken en hij brandt weer wel. In ieder geval is mijn hulpschakeling om te voorkomen dat er nog eens 3 A (RAW) of 6 A (remlichten) extra door die schakelaar loopt wel nuttig.

Voorts ontdekte ik dat de twee mistlampen van verschillende fittingen en verschillende lampen zijn voorzien. En dat er bovendien nog bij de linker draden verkeerd waren aangesloten!
Tenslotte ben ik nog bezig geweest met het bedieningsmechanisme van de verseluchtinlaat (hendel links van de stuurkolom). De klep kan weer bediend worden.

De kofferruimte bleek behoorlijk nat te zijn. Ik denk dat de rubber strips niet goed afdichten. Maar ik had ook al gezien dat als je bij regen de kofferdeksel opendoet het regenwater meteen de kofferruimte inloopt i.p.v. te worden afgevoerd via de goot. Vandaag een poos een 700 W ventilatorkacheltje in de kofferruimte laten lopen om de mat en de bodem te drogen. Ik moet gewoon niet meer zo vaak met regen rijden, dat is helemaal niet goed voor zo'n oldtimer!

Zondag 6 dec. 2009
Vandaag weer diverse uurtjes aan de Versailles gespendeerd: een aantal elektrische kabels vervangen door zwaardere:
- de kabel van het startrelais naar de startmotor. Daar heb ik 50 mm² van gemaakt, was dunner.
- de kabel van de accu naar het startrelais. Ook deze was dunner dan 50 mm².
- niet vervangen, maar een draad van 10 mm² er parallel aan gelegd: de draad van het startrelais (eigenlijk de min-pool van de accu) naar de aansluiting "Bat" op de spanningsregelaar. Dat is de draad waar de laad- en ontlaadstromen van de accu doorheen gaan, dus de stroom van alle verbruikers (behalve de startmotor). Die draad vond ik veel te dun. En dat voor 2 meter lengte! Maar omdat hij in een kabelboom zit kon ik die niet vervangen. Daarom een extra draad er parallel aan gezet.
- de kabel van de pluspool van de accu naar het motorblok. Deze was weliswaar vermoedelijk wel 50 mm², maar ik heb hem toch vervangen, en het bestaande stuk doorgelegd naar een punt van de carrosserie. Ik vond het nogal onlogisch dat alle massastromen via het motorblok terug moesten naar de accu. Op de startmotor na zitten alle verbruikers aan het chassis, dus het is het meest logische dat je dat goed verbindt met de accu.

Verder heb ik nu twee nieuwe accuklemmen; z.g.n. snelklemmen die je zo kunt loswippen om de wagen stroomloos te zetten.

's Avonds nadat alles weer aangesloten was even de startmotor geprobeerd (terwijl het contact uitstond). Nou, zo heb ik de startmotor nog nóóit horen lopen! Echt geweldig, nu maakt hij tenminste toeren!

Ook nog bezig geweest met een stuk ontbrekend slang (diameter bijna 10 cm) dat de aanjager van de kachel verbindt met de kachelradiateur. Daar heb ik aluminium harmonicaslang gekocht dat ze o.a. voor afvoeren van afzuigkappen en verwarmingsketels gebruiken. Was nog een heel gewurm om dat op zijn plek te krijgen, moest van onderaf het motorcompartiment ingewerkt worden. Maar het is gelukt.

Op elektrisch gebied staat nu nog op mijn lijstje de interieurverlichting die het niet doet (schakelaartje is ook afgebroken) en het lampje "phares" (grootlicht) dat niet werkt.

Dinsdag 8 dec. 2009
's Morgens de twee draden van de dynamo naar de spanningsregelaar die ik ook wat aan de dunne kant vond voorzien van een daaraan parallel geschakelde draad van 10 mm². Meteen alle kabelogen en moeren schoon geschuurd.
Het phare (groot licht)-lampje bleek niet te branden omdat het het fittinkje niet in de betreffende huls geschoven zat aan de achterzijde van het instrumentenpaneel. Het lampje hing ergens los achter het dashboard. Dus dat was gauw verholpen.

Minder mee zat het met de interieurverlichting; het lampje boven de voorruit. Ik wipte het kapje eraf om te kijken of ik het gebroken hendeltje van de schakelaar zou kunnen lijmen. Er bleek echter geen lampje in het armatuur te zitten. Nou, da's op zich geen probleem, want ik heb van garage De Vries buislampjes cadeau gekregen. Maar toen ik het armatuur losschroefde om beter naar de reparatiemogelijkheid van de schakelaar te kijken, kwamen er twee korte draadjes met ronde schuifstekkertjes mee die nergens aan vast zaten. Ik heb eindeloos met een vinger in het gat van de hemel en de raamlijst rondgedraaid om de betreffende draden te vinden, maar niets aangetroffen. Heel vreemd. Want de hemel die erin zit lijkt mij de originele hemel (zo best is hij ook niet meer), dus kunnen ze die draden nooit verwijderd hebben bij het monteren van een nieuwe hemel. Ik snap er niets van. Waarom (en hoe?) hebben ze die draden nou verwijderd?

Thuis voor de deur een paar foto's genomen:

's Middags (het was mooi weer) een ritje gemaakt naar Bergen en Bergen aan Zee, en daar aan de boulevard wat foto's genomen. Wat is het toch een schitterende wagen!

Sander May kwam nog even langs om mij een Versailles-special te brengen van het Franse blad "Votre Auto" uit 1999.  66 pagina's alleen maar over de Versailles, geschiedenis, techniek en noem maar op. Geweldig. Ook heel veel foto's.

Ik heb al 895 km met de auto gereden.

Woensdag 9 dec. 2009
Vanmorgen nogmaals gezocht naar de draden die naar de plafonnière zouden moeten lopen. En met zekerheid vastgesteld dat ze zijn weggehaald; onder het dashboard de twee losse stekkertjes aangetroffen waar de draden ingezeten hebben. Nou is de grote vraag of ik nieuwe draden kan trekken van plafonnière over de voorruit door de portierstijl naar het dasboard zonder de hemel los te nemen.

Donderdag 10 dec. 2009
Vandaag de hele dag bezig geweest met de interieurverlichting. Het opnieuw draad trekken is met veel moeite gelukt. Het afgebroken hendeltje van het schakelaartje heb ik gerepareerd met een 2 cm lang stukje messing buis (diameter 4 mm) dat ik bij een modelbouwwinkel kon krijgen, en dat over het restant kon schuiven. En vastgelijmd met tweecomponentenlijm.

Maar behalve dat er geen lampje in de fitting zat, en de bedrading was verwijderd en het bedieningshendeltje was afgebroken, bleken ook de beide portierschakelaars niet te werken. Bleken vervuild. Bovendien brak bij de linker portierschakelaar de draad af. Een vorige eigenaar heeft er elektrisch wel een zooitje van gemaakt. Had zeker geen schuifstekkertjes, want hij heeft de draden aan de portierschakelaars gesoldeerd. Maar hij had geen goede soldeerbout of hij kon niet solderen. Het was gewoon "geplakt" met soldeer, helemaal niet doorgevloeid, brak zo af.

Maar uiteindelijk was alles in orde, en werkt de binnenverlichting nu weer met de hand en op beide voorportieren.

 
           Het lampje brandt weer. Aan de linker-
        kant het nieuwe knopje van de schakelaar.

De kofferruimteverlichting die er hoort te zitten is ook verdwenen! Ergens bungelt een los stekkertje.... Waarom nou toch zou je zeggen? Van mijn vaders Versailles weet ik nog dat die werkte met een kwikschakelaar!!! Een glazen buisje met een bolletje kwik dat een contact sloot als de klep omhoog ging. Die schakelaar zat namelijk aan de klep bevestigd. Lekker voor het milieu als die wagens werden afgedankt... Liep het kwik zo de grond in. Toen mijn vaders Versailles naar de sloop ging heb ik die kwikschakelaar er nog afgehaald en in mijn Dafje gemonteerd. Want dat had geen kofferruimteverlichting. Misschien heb ik hem nog ergens liggen in een doos met Daf-spulletjes.

Vrijdag 11 dec. 2009
Inderdaad  nog de oude kwikschakelaar uit de Versailles van mijn vader gevonden. Alleen heb ik hem indertijd in ingegoten in een kleine messing behuizing om hem minder kwetsbaar te laten zijn. Maar hij werkt nog. Verder vond ik een lamp armatuurtje met buislampje dat ik in mijn Daf  heb gehad.

Van de linker koplamp doet het grootlicht het niet. In Frankrijk zijn we daar al een poosje mee bezig geweest, Sander, Masullo en ik. Soms deed hij het wel, soms niet. Het leek eerst aan de fitting te liggen (slecht contact), maar nadat Sander de verende lipjes had bijgebogen was het nog steeds aan en uit als je ermee rommelde of tegen stootte. Ik dacht aan een defect in de lamp zelf.
Vandaag de lamp maar weer eens losgemaakt en nog eens heel goed onderzocht. Wat bleek: de soldeerklodder onderop de lamp die verbinding heeft met de grootlichtgloeispiraal was door slijtage of een fabricagefout in twee eilandjes verdeeld geraakt. Het ene soldeereilandje maakte wel contact met de gloeidraad, het andere niet. En de verende lip van de fitting zat net zo'n beetje op de grens. Vandaar soms wel en soms geen licht. Met de soldeerbout een lekkere verse druppel nieuw soldeertin aangebracht, en nu is deze lamp weer helemaal OK. Dus ik heb nu werkend dim- en grootlicht. Belangrijk voor de keuring.

Verder vandaag een flinke schrik: ik wilde morgen met de Versailles naar twee andere Versailles-bezitters in Roelofarendsveen en Moordrecht, en mailde Elaska-verzkeringen nog even om te zeggen dat de RDW-keuring nog even op zich liet wachten omdat er nog een paar dingen aan de wagen moesten gebeuren, maar dat ik ervan uitging dat ik gewoon verzekerd was op Frans kenteken voor ritjes naar garages etc. Nee dus, kwam per kerende e-mail het antwoord. Die verzekering op Frans kenteken was alleen maar voor de rit van Frankrijk naar Nederland geweest!!! Eerst moet ik nu met een eendagskentekenbewijs naar de RDW (die rit is dan wel verzekerd) en pas daarna gaat de WA-verzekering officieel in. Al mijn ritten naar Breezand, Den Helder, de Boekelermeer, een rondje Alkmaar, naar de bandenman en naar Bergen aan Zee heb ik dus onverzekerd gemaakt! Dat was dus schrikken vanmorgen. Ik kan dus morgen echt niet ermee naar Zuid-Holland!

Voor de keuring en registratie bij de RDW moet eerst nog naar de remmen worden gekeken, want hij trekt nogal naar rechts tijdens het remmen.

Zaterdag 12 dec. 2009
Vandaag was ik met de Peugeot 203 naar Leen Schoenmaker in Roelofarendsveen, die een Simca Chambord bezit. Gezellig een poos met hem zitten kletsen en een eindje met hem mee gereden. Wat documentatie mee gekregen om te kopiëren.
Daarna met de Peugeot verder naar Moordrecht, naar Leen Buitelaar die een Simca Versailles bezit. Ook daar veel zitten praten en zijn auto (die nu in de winter op blokken staat) bewonderd. Uit de bezoeken van vandaag maak ik op dat mijn schatting dat er nog een stuk of tien van deze Simca's in Nederland rijvaardig zijn, aan de hoge kant is. Waarschijnlijk is het aantal nog kleiner. En vermoedelijk heb ik een van de oudste. Die van de beide Lenen hebben bijv. al een 12 V installatie en zijn uit 1958 (de Versailles van Buitelaar) en uit 1960 (de Chambord van Schoenmaker).

Zondag 13 dec. 2009
Ik kreeg gisteren te horen dat de parkeerlichtjes op de zijflanken zij toch eigenlijk wel zouden moeten branden als richtingaanwijzer. Dus vandaag zo'n lampje er maar eens uitgewipt. En wat wipte ik eruit??? Alleen een rood/witte plastic kapje. Verder niks! Toch zag ik onder het dashboard een draad verdwijnen naar dat lichtje toe. Eindeloos met een zaklantaarn in dat kleine gaatje op het spatbord zitten schijnen, en na heel veel "vissen" met een "grijpstuiver" uit de donkere holten van het spatbord de betreffende draad opgediept. En wat zat eraan??? Een fittinkje voor een fietslampje en daaromheen een verteerd rubber kapje. Een fittinkje voor een schroefdraadlampje, dat is toch niet gebruikelijk in auto's? En het paste ook helemaal niet op dat rood/witte kapje! Geen idee hoe dat ooit gezeten heeft. In dat rood/witte kapje zit nog een schroefveer. Wat daar nou de functie was was is me ook onduidelijk.
Op de draad staat nog wel spanning als de RAW aanstaat. Nog een wonder dat dat losse geval in het spatbord nooit sluiting heeft gegeven. En hoe het massacontact tot stand kwam van dat fittinkje is me ook een raadsel, want dat rood/witte kampje dat in het spatbord klemt is helemaal van plastic, daar zit geen metaal aan dat massacontact kan maken! Raadselachtig. Dit was wel weer een vervelende verrassing van het elektrische gedeelte van die Versailles. Dat is echt een zooitje, zoals ik al een keer eerder schreef.

Maandag 14 dec. 2009
Vandaag ook het rechter parkeerlichtje gedemonteerd. Ook hier een schroefdraadfitting, en het lampje zat er nog in. Een heel bijzonder lampje, met een hoge kraag:

Ik had nog twee bajonetfittinkjes liggen van het instrumentenpaneel van een vroegere Daf. En van De Vries het ik laatst een doosje lampjes gehad die erin passen; 6 V, 2 W.
Vanmiddag twee uur bezig geweest om deze nieuwe lampjes pas te maken in de rood/witte kapjes en de zaak aan te sluiten. Aan beide zijden van de auto een extra massadraad getrokken van het parkeerlichtje naar een punt van de carrosserie.

Uiteindelijk werkte alles naar behoren: als het contact uit staat zijn het parkeerlichtjes die je met de hendel van de richtingaanwijzerschakelaar bedient. Dus wel altijd opletten bij het verlaten van de wagen dat deze hendel in neutraal staat! Als het contact aan staat knipperen de lampjes mee met de clignoteur.

Deze laatste functie had indertijd onvoldoende zichtbaarheid en/of de verkeerde kleur. Ik weet dat bij mijn vaders Versailles al heel gauw (1 jan. 1956?) deze kleine lampjes vervangen moesten worden door grotere oranje lampen. Ik heb me later vertellen dat dat de standaard knipperlichten van Mercedes waren. Ze werden toen op heel veel auto's gemonteerd vanwege die gewijzigde wetgeving.

Ik zag bij de paperassen die ik van Masullo kreeg dat hij in aug. 2008 een nieuwe accu (6 V, 140 Ah) heeft gekocht. Ruim € 145,-. Die kan dus voorlopig nog wel een poosje mee.

Dinsdag 15 dec. 2009
Vanmorgen de RDW gebeld, want het leek me een prachtige droge dag zonder zout op de weg voor een keuring. Inderdaad, geen APK-keuring alleen "onderzoek voor afgifte van een kentekenbewijs" wat dat dan ook moge inhouden. Afspraak maken was niet eens nodig, je kunt er gewoon heen. Maar... een eendagskenteken aanvragen duurt 3 dagen hoorde ik vanmorgen telefonisch!!! Dat moet worden toegestuurd per post. Daar baalde ik wel van. Want drie dagen vooruit kijken in de winter is moeilijk wat het weer betreft. Een beetje sneeuw of nattigheid morgen (en dat zit er wel in) en er worden weer tonnen pekel op de wegen uitgereden. Daar wil ik echt niet doorheen rijden, dus voor eind van de week kan ik al niets afspreken.

Zondag 20 dec. 2009
Het is maar goed dat ik geen afspraak bij de RDW heb gemaakt voor afgelopen week, want de winter is flink ingetreden. Elke dag lichte vorst, regelmatig sneeuw, en dus het nodige strooizout op de wegen. Ik houd de Versailles nu lekker binnen!

Wel de afgelopen dagen er af en toe weer wat aan gedaan. In de eerste plaats is dat het plaatsen van een ampèremeter. Vanwege de problemen met het bijladen die ik had en het zachtjes gloeien van het laadstroomlampje, wil ik meer inzicht in de werking van dynamo en spanningsregelaar. Een ampèremeter vind ik eigenlijk een onmisbaar instrument. De Peugeot 203 heeft er standaard een. En in mijn verschillende DAF's had ik er ook een ingebouwd. Daarbij gebruikte ik een "uitvinding" van mij die ik nog nooit ergens gepubliceerd heb gezien. Het gaat er om dat bij gebruik van een gewone ampèremeter er nogal lange en dikke draden van onder de motorkap naar het dashboard gelegd moeten worden. Dat geeft weer onnodig extra spanningsverlies, zeker bij een 6 volt installatie. Bovendien in zo'n ampèremeter behoorlijk "grofstoffelijk" omdat hij laad- en ontlaadstromen tot 30 of 40 A moet kunnen aangeven. Bij mijn tweede DAF (1965) bedacht ik een heel andere oplossing: ik gebruikte een klein stereo-balansmetertje zoals wel in radio's of versterkers werd ingebouwd. Dat is een heel licht draaistroommetertje dat al een volle uislag geeft bij 50 à 100 μA. Dat is dus zo'n miljoen maal gevoeliger dan een gewone auto-ampèremeter! Met de bijbehorende inwendige weerstand van ca. 1 kΩ betekent dat een gevoeligheid van ca. 50 à 100 mV. En dat is nou net het spanningsverlies over de draad van de spanningsregelaar naar de accu waar de te meten laad- en ontlaad­stroom door vloeit! Dat was zo bij mijn Daf 33, en dat bleek nu ook weer het geval bij de Versailles (overigens ná het aanbrengen van een dikke paralleldraad zoals ik beschreven heb op 6 december). Nu volstaan twee dunne draden van onder de motorkap naar onder het dashboard, omdat daar een 10⁶ keer kleinere stroom doorloopt dan de te meten stroom. Ik heb die twee draden overigens bij hun aansluitpunten wel van een "zweefzekering" voorzien. Er mocht eens ergens sluiting ontstaan…

Ik had nog een mooi stereo-balansmetertje liggen, en twee dagen geleden heb ik dat (met dubbelzijdig klevend plakband) onder het dashboard gemonteerd. Het hoort natuurlijk niet in zo'n oldtimer en misschien haal ik het ook t.z.t. wel weer een keer weg. Maar aan de andere kant: bij zo'n zwakke 6 volt installatie als de Versailles is enig inzicht in het laad- en ontlaadgebeuren van de accu wel héél erg nuttig.

Vervolgens heb ik de verlichting in de kofferruimte hersteld. Die heeft er gezeten, net als in mijn vaders Versailles. Het is een fitting van een heel bijzondere uitvoering: er zit een heel klein glazen buisje met een beetje kwik in! Als de kofferdeksel omhoog gaat rolt het kwik tegen twee contacten aan en gaat de lamp branden. Ik heb dit bij mijn vaders Versailles ontdekt, nadat ik mij er uitgebreid over verwonderd had hoe die lamp nou kon gaan branden als de kofferdeksel omhoog ging. Aan de fitting is namelijk helemaal niets bijzonders te zien! Het betreffende kwikbuisje zit ín de fitting.

Bij een Buitelaar zit hij er nog in, en ziet het er zó uit:

Uit het oogpunt van milieu is dit natuurlijk in onze hedendaagse visie ontoelaatbaar. Waar blijft al dat kwik als die auto's worden afgedankt? Loopt op de sloop gewoon de grond in! Onvoorstelbaar, zou in onze tijd absoluut niet meer mogen, net als kwikthermometers die zijn verboden.

Bij het afdanken van mijn vaders Versailles is nov. 1964 heb ik die fitting eruit gehaald. Hij was in die vorm niet bruikbaar in mijn Daf, maar ik heb toen dat kwikbuisje eruit gehaald, en later in een messing behuizing gemonteerd en dat vol laten lopen met een soort vloeibaar rubber dat daarna uithardde. Zo kan het glazen buisje nooit kapot gaan. Met een afzonderlijk verlichtings­armatuurtje erbij heeft deze constructie jarenlang in enkele Dafjes voldaan.

En dit nu heb ik, 45 jaar later, ook weer in mijn Versailles geplaatst. Zo ziet het eruit:

Bovenaan tegen de kofferdeksel het houdertje met daarin het kwikbuisje, en beneden het armatuur met een buislampje van 6 V, 10 W.

 Het mooiste zou natuurlijk zijn nog eens zo'n originele fitting met inwendige kwikschakelaar op de kop te tikken, maar dat zal wel niet meer lukken.

Maar in ieder geval is het kwikschakelaartje uit mijn Versailles wel origineel.

 
Op 19 dec. Heb ik nog wat metingen gedaan aan spanningsverliezen. Als namelijk de kachelventilator aanstaat doet de clignoteurautomaat het nauwelijks of niet meer, die krijgt te weinig spanning. Waar komt dat vandaan? Ik was bang voor het contactslot. En zie daarvoor maar eens aan een nieuwe te komen! Maar het bleek de zekering te zijn! Zekering nr. 4 bedient de volgende zaken:
- ruitenwissers
- clignoteur
- kachelventilator
- dashboardverlichting

Alleen de fan van de kachel trekt al een stroom van 8 A zo mat ik met de ampèretang. En dat geeft over die zekering een spanningsverlies van 0,6 V! Bij een andere meting hield ik, met kachelfan aan en RAW aan, achter de zekering nog maar 4,1 V over!! Tja, dan is het logisch dat de clignoteurautomaat het niet meer goed doet.

Wat een vreselijk ondoordacht ontwerp van Ford om bij zo'n 6 V installatie de stromen van de grootverbruikers kachelfan, clignoteur en ruitenwissermotor via één zekering te laten lopen. Een zekering van 20 A (ja, dat is ook wel nodig ook). Terwijl er bijvoorbeeld een ander zekering is die alleen maar voor de interieurverlichting (1 buislampje van 10 W) en voor het lampje in het handschoenenkastje (2 W) is. Die zekering heeft dus nooit meer dan 2 A te verwerken.
En een zekering is nu eenmaal een "vernauwing" in het stroomcircuit, heeft een zekere weerstand, en dat doet je bij een laagspanningsinstallatie de das om. Ik ga nu eens kijken of ik kachelfan, ruitenwissermotor en RAW over drie verschillende (zweef)zekeringen kan laten lopen. Bij de Peugeot 203 heb ik dat ook gedaan, maar dat had een andere reden: ik had steeds een doorgebrande zekering, en ik wilde weten door welk van de stroomafnemers dat werd veroorzaakt.

Dinsdag 22 dec. 2009
Na grondige bestudering van het schema (waarover ik inmiddels beschik) en de situatie onder en achter het dashboard kwam ik tot de conclusie dat het dáár moeilijk is om ingrepen te plegen. Je kunt er niet fatsoenlijk met een striptang werken, en het probleem is dat in deze oldtimers schuifstekkertjes worden gebruikt van een maat die niet meer in de handel is.
Ik besloot het anders aan te pakken: onder de motorkap. Daar is ruimte genoeg om de kachelventilator via een relais te schakelen. Ik had nog een 6 V Hella-relais liggen uit mijn vroegere Dafjes, dat kwam nu goed van pas. Ik heb de draad die aan de kachelmotor zit losgemaakt (moest ik wel voor onder de wagen kruipen). Die draad stuurt nu het relais aan. Dus heeft zekering #4, contactslot en andere bedrading maar iets van 150 mA te geleiden in plaats van 8 A. Het relais schakelt een stroom die ik met een nieuwe draad (2,5 mm²) rechtstreeks van aansluiting BAT van de spanningsregelaar aftap. Het beste voedingspunt wat je je maar kunt bedenken! Het resultaat was verbluffend. De kachelventilator loopt nu met een toerental zoals hij nog nooit gelopen heeft! Echt 6 V krijgt hij nu in plaats van 4 à 5 V.

Het was wel een heel gepruts om het relais op een verborgen plekje te monteren, naast de accu. Die moest ik ervoor weghalen evenals de kap van de verdeler. Verder ook meteen het kabeloogje vernieuwd van de voedingsdraad van de bobine. Stond op afbreken. En hier ontdekte ik iets wat een oud HTS-collega al minstens 20 jaar geleden eens tegen me zei: In die Ford Versailles zat nog messingdraad in plaats van koperdraad. Inderdaad, heel stug draad, wel meerdere adertjes, maar niet zo buigzaam als koperdraad. Nou, dat bevordert de geleiding ook niet! De soortelijke weerstand van messing is 0,072 Ω.mm²/m en van koper 0,017 Ω.mm²/m. Dus messing geleidt ruim viermaal slechter dan messing.

In ieder geval vandaag in een kleine 2 uur tijd een succesvolle verbetering aan de elektrische installatie aangebracht. Die is nu beter dan Ford het ooit heeft ontworpen!

Jammer dat ik dit vroeger allemaal nog niet wist toen mijn vader zijn Versailles had. Want wat heeft die een startproblemen gehad!!! Eindeloos garagebezoek en brieven naar Ford geschreven, zelfs naar Ford-Amerika! Als we zomers na een weekend weg wilden rijden in Egmond was het vaak mis, en wilde de auto niet starten. De boer waar we toen de auto op het erf stalden was er al op voorbereid, en vroeg dan "Karel?" "Ja, haal Karel maar" zei mijn vader dan. Karel was het paard. Een tractor hadden ze nog niet. En dus moest met het paard voor de Versailles, en kon deze de wagen aantrekken. Wat bepaald niet zachtzinnig ging! Kennelijk hebben ze in de garage ook nooit het inzicht gehad dat die bedrading in de auto veel te licht ontworpen was. Ik heb gemeten dat bij een startstroom van 280 A ik bij de starmotor nog maar 2 volt overhield!!! Dat is nu met die zwaardere kabels bij mij veel beter, ik houd nu 5 volt over.